Pochodzenie tyranozaurydów (Tyrannosauridae) – dużych drapieżnych dinozaurów z późnej kredy (~80-65 Ma) z Azji i Ameryki Północnej, należących do obszerniejszego taksonu Tyrannosauroidea, przez długi czas było nieznane. Najpierw łączono je wraz z innymi dużymi teropodami w polifiletyczne Carnosauria, później z mniejszymi grupami – np. jurajskimi allozaurami (Paul, 1988). Dopiero na początku lat 90-tych (Holtz, 1994) stwierdzono, że są bliżej spokrewnione z ptakami. Hipotezę tę potwierdziły późniejsze odkrycia. W ostatnich latach byliśmy zasypywani informacjami o odkryciach wczesnych tyranozauroidów, uważanych czasem za „pradziadków T-rexa” (Eotyrannus – 2001, Aviatyrannis – 2003, Dilong – 2004, Guanlong – 2006, Xiongguanlong – 2009). Wydaje się, że tym razem znaleziono tyranozauroida bliskiego przodkom tyranozaura, lub nawet właśnie jego – niewiele autapomorfii, budowa pośrednia między bazalnymi tyranozauroidami a zaawansowanymi tyranozauydami oraz posiadanie cech znanych przedtem tylko u Tyrannosauridae wskazuje wyraźnie, że to nowo opisany Raptorex może być uważany za ewentualnego przodka tyranozaura. Szczątki odnaleziono we wczesnokredowych (barrem – 130-125 Ma) osadach z Chin (najwcześniejsze warstwy formacji Yixian). Prawdopodobnie zostały wydobyte i wywiezione z Chin nielegalnie, po czym trafiły do Arizony, gdzie Henry Kriegstein (okulista i kolekcjoner skamielin) kupił je podczas pokazu skamieniałości. Najpierw uznano je za młodego Tarbosaurus, lecz później zdano sobie sprawę, że jest to okaz bliski osiągnięcia swoich maksymalnych rozmiarów. Wtedy do akcji wkroczył znany (acz kontrowersyjny) paleontolog – Paul Sereno. Z kilkoma współpracownikami (w tym Kriegsteinem) zajął się badaniem okazu. Nowego tyranozauroida oficjalnie nazwano na część okulisty, lecz mówi się też o tym, że w hołdzie jego rodzicom – urodzonym w Polsce, którzy przeżyli niemieckie obozy pracy i koncentracyjne, którzy po wojnie wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych. Henry Kriegstein podarował typowy okaz raptoreksa Uniwersytetowi Chicagowskiemu, a w przyszłości ma on zostać przekazany do swojej ojczyzny i ma spocząć ostatecznie w muzeum w Mongolii Wewnętrznej.
Powiązane:
1. Streszczenie artykułu na Science (j. angielski)
2. Dyskusja na Forum Dinozaury.com!
3. Opis Raptorex na Forum Dinozaury.com!
4. Artykuł o Tyrannosauroidea na Forum Dinozaury.com!
5. Wpis Billa Parkera na Chinleana.blogspot.com (j. angielski)
  Rekonstrukcja przyżyciowa Raptorex kriegsteini. |
|
 Lewa kość szczękowa raptoreksa (LH PV18). |
 Szkielet czaszki Raptorex (LH PV18). |
 Szkielet pozaczaszkowy Raptorex (LH PV18). |
|
