Paleontolodzy z Instytutu Paleobiologii PAN i Instytutu Biologii Ewolucyjnej Uniwersytetu Warszawskiego zapraszają osoby pełnoletnie, przede wszystkim studentów kierunków biologicznych i geologicznych, do udziału w wykopaliskach paleontologicznych. W lipcu i w sierpniu będziemy poszukiwać skamieniałości kręgowców w osadach triasowych.
Obozy są bezpłatne. Zapewniamy nocleg i wyżywienie.
Liczba miejsc jest ograniczona. Zgłoszenia z listem motywacyjnym, danymi kontaktowymi i preferencjami terminowymi należy przesyłać do 31 maja na adres e-mail (wykopaliska.paleo@gmail.com) lub przez formularz online: https://forms.gle/t7t8XTTXT7gj1Rtt7
Zespół naukowców z Instytutu Paleobiologii PAN i Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego odkrył warstwy będące skarbcem kości wymarłych zwierząt sprzed około 240 milionów lat. Kilka tysięcy okazów (w tym kompletne czaszki, zęby, kręgi, żebra i inne kości) zostało znalezionych w Miedarach (gmina Zbrosławice) obok Tarnowskich Gór, na Górnym Śląsku.
Fot. Szymon Kavka
U progu ery dinozaurów tereny te zajmowała zatoka tropikalnego morza. Na jej dnie spoczęły kości przynajmniej 24 gatunków ryb, płazów i gadów. Pośród nich częste są szczątki ogromnych drapieżników, takich jak przypominający krokodyla płaz Mastodonsaurus osiągający do 6 metrów długości, lub rybożerny gad Nothosaurus z wydłużoną szyją i smukłą czaszką, dorastający do około 4 metrów. Towarzyszą im liczne szczątki rekinów i innych ryb. Wśród tych ostatnich można znaleźć Saurichthys – metrowego drapieżnika o kształcie żywej torpedy, jak i małe planktonożerne Prohalecites z czaszką o długości zaledwie jednego centymetra. Drobne kości, należące do ryb i niewielkich gadów, występują w Miedarach niezwykle obficie, zaściełając powierzchnie skał, jednak ich rozpoznanie często jest niemożliwe bez użycia mikroskopu. Pośród większych skamieniałości najczęściej znajdowane są kości Tanystropheus – przedziwnego rybożernego gada dorastającego do ponad 6 metrów długości, z czego połowę stanowiła niezwykle długa szyja zbudowana z zaledwie trzynastu wydłużonych kręgów. Niezwykła obfitość tanystrofa jest jednym z najciekawszych aspektów nowego odkrycia. Dzięki temu Miedary stały się najbogatszym na świecie źródłem szczątków tego gada zachowanych trójwymiarowo, bez deformacji związanych ze ściskaniem osadu. Innym nadzwyczajnym znaleziskiem jest nieznany do tej pory nauce rodzaj opancerzonego gada, będącego krewniakiem dinozaurów i krokodyli. Zaskakujący jest również sam skład odkrytego zespołu skamieniałości, w którym współwystępują zwierzęta uznawane za typowo morskie oraz słodkowodne. Według interpretacji badaczy, Miedary dają rzadki wgląd w pradawny ekosystem morza o niskim zasoleniu, zbliżonym do dzisiejszego Bałtyku.
W Muzeum Ewolucji w Warszawie odbyła się konferencja prasowa, na której zaprezentowano część znalezisk z Miedar. Na zdjęciu współautorzy badań, od lewej: Adam Rytel, Wojciech Pawlak, Łukasz Czepiński. (Fot. Sebastian Szczygiel // Immenwald)
Odkrycie i zbadanie warstwy z kośćmi nie było dla naukowców łatwym zadaniem. Artykuł (opublikowany w składzie: Łukasz Czepiński, Wojciech Pawlak, Adam Rytel, Mateusz Tałanda, Tomasz Szczygielski i Tomasz Sulej), stanowi zwieńczenie dziesięciu lat prac terenowych prowadzonych w Miedarach. Chociaż doniesienia o występowaniu kości w Miedarach pochodzą już z początków ubiegłego stulecia i były wzmiankowane jeszcze w 2011 roku przez zespół badaczy z Instytutu Paleobiologii PAN, Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytetów Wrocławskiego, Śląskiego i Jagiellońskiego, to bogate w kości warstwy czerwono-zielonych mułowców przykuły uwagę badaczy dopiero w roku 2013. Odbywające się od tamtego czasu coroczne prace wykopaliskowe, przyciągnęły setki studentów oraz wolontariuszy z całej Polski, bez których zaangażowania i poświęcenia wydobycie takiej liczby delikatnych skamieniałości byłoby niemożliwe. W sukcesie mają swój ogromny udział również społeczność i władze Miedar, które co roku z niezwykłą życzliwością goszczą badaczy. Pierwsze efekty tych prac przypadły dopiero na rok 2022, kiedy ukazał się artykuł o mikroskamieniałościach, opublikowany przez zespół z WB UW, Uniwersytetu Adama Mickiewicza i IPAL PAN. Tegoroczna publikacja prezentująca przekrój fauny nie kończy jednak prac nad stanowiskiem, lecz otwiera jego wielowątkową historię. Naukowcy kontynuują prace terenowe oraz badania nad poszczególnymi gatunkami występującymi w Miedarach.
Rekonstrukcja środowiska w środkowym triasie Miedar. Autor: Bartosz Czader.
Publikację w j. angielskim można przeczytać na łamach Journal of Vertebrate Paleontology:
