Badania nad zauropodomorfami – rok 2010

Autor: Tomasz Skawiński
06 I 2011

Co prawda rok 2010 zdecydowanie można nazwać Rokiem Ceratopsa, jednak w badaniach nad zauropodomorfami także nie panował zastój.

Już w 2009 roku zasugerowano, że Guaibasaurus nie jest – jak uważano początkowo – teropodem, lecz jednym z najbardziej bazalnych zauropodomorfów [1]. Stwierdzono, że grupa Guaibasauridae nie jest monotypowa, lecz należy do niej co najmniej kilka rodzajów: Agnosphitys , początkowo opisany jako bazalny dinozauromorf [2] (choć jego przynależność do Guaibasauridae wstępnie zasugerowano już w 2007 [3]), Panphagia (najpierw opisana jako najbardziej bazalny zauropodomorf) oraz Saturnalia i nowo opisany w 2010 roku Chromogisaurus. Według Ezcurry dwa ostatnie rodzaje są ze sobą blisko spokrewnione i wewnątrz Guaibasauridae tworzą klad, któremu paleontolog nadał nazwę Saturnaliinae [4]. Kolejnymi bazalnymi zauropodomorfami nazwanymi w 2010 roku są Ignavusaurus oraz Aardonyx – pierwszy z nich jest prawdopodobnie jednym z najbardziej bazalnych [5] (mimo iż żył we wczesnej jurze, około 30 mln lat później od najstarszych znanych zauropodomorfów), a drugi – jednym z najbardziej zaawansowanych. Mimo stosunkowo dużych rozmiarów (prawdopodobnie około 9 m długości) poruszał się na dwóch, a nie czterech kończynach. Również pod względem budowy stanowił „formę pośrednią” pomiędzy bazalnymi zauropodomorfami a zauropodami, co jest kolejnym dowodem potwierdzającym parafiletyzm prozauropodów [6]. Co ciekawe, według analizy przeprowadzonej przez Toru Sekiyę po opisaniu rodzaju Xixiposaurus grupę Prosauropoda można uznać za monofiletyczną (spośród rodzajów tradycyjnie uznawanych za prozauropody jedynie klad Anchisaurus + Ammosaurus znajduje się poza tą grupą – w trychotomii z Prosauropoda i Sauropoda) [7]. Ammosaurus często jest jednak uznawany za młodszy synonim Anchisaurus, m.in. przez Yatesa, który przedstawił też nową rekonstrukcję czaszki i diagnozę gatunku Anchisaurus polyzelus [8]. Z dolnojurajskich osadów Navajo Sandstone (w których odkryto szczątki zauropodomorfów przypisywane niekiedy anchizaurom) opisano Seitaad , bazalnego zauropodomorfa o niejasnej pozycji systematycznej – mógł należeć do Plateosauridae lub Massospondylidae [9]. W październiku 2010 roku w internecie opublikowano artykuł Rowe’a i współpracowników opisujący gatunek Sarahsaurus aurifontanalis [10], opisany na podstawie skamieniałości przypisywanych dawniej do rodzaju Massospondylus [11]. Autorzy doszli do wniosku, że Sarahsaurus (formalnie wciąż jeszcze nomen nudum, gdyż artykuł ten nie ukazał się w formie papierowej), Anchisaurus i Seitaad dotarły do Ameryki Północnej niezależnie od siebie. Pozycja filogenetyczna sarazaura jest niejasna – w zależności od wykorzystanej matrycy danych jest on albo jednym z najbardziej bazalnych zauropodomorfów, albo zauropodem. Rowe i in. skłaniają się ku drugiej z tych hipotez, wskazując na wiek sarazaura (wczesna jura, około 40 mln lat po pierwszych zauropodomorfach) [10]. Inny takson, który można uznać albo za prozauropoda albo zauropoda, to Chuxiongosaurus – w tym przypadku zależy to jednak od przyjętej definicji nazwy Sauropoda [12]. Kolejnymi rodzajami opisanymi w 2010 roku są bazalny euzauropod Liubangosaurus z dolnej kredy Chin [13] oraz wczesnojurajski mamenchizauryd Tonganosaurus, również z Chin [14]. Jak co roku znaczący udział wśród nowych taksonów mają Titanosauriformes: Arkharavia, żyjąca pod sam koniec kredy na terenach obecnej Rosji [15], wczesnokredowy Fukuititan z Japonii [16], Duriatitan [17] (choć to tylko nowa nazwa rodzajowa dla „Cetiosaurus” humerocristatus, opisanego przez Hulke’a w 1874 roku [18]) oraz zaawansowane tytanozaury: francuski Atsinganosaurus [19], argentyński Panamericansaurus [20] i węgierski Paludititan [21] – wszystkie z późnej kredy. Jednym z najciekawszych odkryć jest Abydosaurus należący do Brachiosauridae. To pierwszy kredowy amerykański zauropod znany z kompletnej czaszki [22]. Ma ona wysoki łuk nosowy, będący jedną z najbardziej charakterystycznych cech Giraffatitan brancai. Pozycja filogenetyczna abydozaura (takson siostrzany dla G. brancai + Brachiosaurus altithorax) raczej wspiera hipotezę, że – wbrew obawom Taylora [23] – również B. altithorax miał taką strukturę.
Odnaleziono również nowe skamieniałości Erketu , a przeprowadzona przez Ksepkę i Norella analiza filogenetyczna sugeruje jego przynależność do kladu Somphospondyli i bliskie pokrewieństwo z Qiaowanlong [24], opisanym początkowo jako brachiozauryd [25] – wskazywałoby to, że Brachiosauridae jednak nie rozprzestrzeniły się na tereny Azji.

Przeprowadzono również redeskrypcje kilku zauropodów: Rayososaurus [26], Tazoudasaurus [27], Chebsaurus [28] oraz opisano nietypowe cechy szkieletu pozaczaszkowego rebbachizaurydów [29]. Heinrich Mallison użył elektronicznego modelu szkieletu plateozaura, by ocenić zakres ruchów jego kończyn i kręgosłupa [30]. Porównano również tropy zauropodów ze szwajcarskich gór Jura i marokańskiego Atlasu Wysokiego [31].

Ożywione dyskusje w kręgach dinozaurologów wywołała publikacja opisująca „Amphicoelias brontodiplodocus”, a zwłaszcza sugestia, że rodzaje Diplodocus, Barosaurus, Apatosaurus, Supersaurus, Suuwassea, Tornieria i Eobrontosaurus reprezentują samce (Apatosaurinae) lub samice (Diplodocinae) tego samego gatunku – Amphicoelias altus („A. brontodiplodocus” miałby być jednak odrębnym gatunkiem) [32]. Ta rewolucyjna hipoteza wydaje się jednak mało przekonująca, a „A. brontodiplodocus” pozostaje nomen nudum, co prawdopodobnie nie ulegnie zmianie w najbliższym czasie, gdyż skamieniałości tego zauropoda należą do prywatnych właścicieli.

W 2010 roku ukazała się również obszerna publikacja Sandera i współpracowników, w której autorzy zbadali biologię zauropodów i zasugerowali, że gigantyzm osiągnięty przez wielu przedstawicieli tej grupy jest wynikiem mieszanki cech prymitywnych i zaawansowanych, spośród których za najważniejszą uznali długą szyję, umożliwiającą zauropodom bardziej efektywne zdobywanie pożywiania [33]. W 2009 roku Taylor i in., na podstawie porównań ze współczesnymi owodniowcami stwierdzili, że zauropody trzymały głowę wysoko, a nie tuż przy ziemi [34], a w 2010 również Christian zasugerował, że twierdzenie to jest prawdziwe przynajmniej dla niektórych zauropodów, takich jak Euhelopus, którego badał paleontolog [35].
Badania z pogranicza paleontologii i genetyki wskazują, że mimo olbrzymich rozmiarów zauropody miały genom stosunkowo niewielki – dla porównania genom niewielkiego ptaka hesperornisa jest niemal identycznej wielkości jak ponaddwudziestometrowego barozaura około 1,77 pg [pikogramów]) [36]. Fowler i Hall zasugerowali, że – podobnie jak m.in. współczesne żółwie lądowe – zauropody używały kończyn przednich do kopania dołów, w których mogły składać jaja, którą to hipotezę wcześniej krytykowano [37].
Michael Taylor przedstawił krótki rys historii badań nad zauropodami – od początków w pierwszej połowie XIX wieku aż do współczesności [38].

Bibliografia

1. Ezcurra M, Novas F. 2009. Guaibasauridae, a new clade of Triassic basal sauropodomorphs. Journal of Vertebrate Paleontology 29 (S3): 92A.
2. Fraser NC, Padian K, Walkden GM, Davis ALM. 2002. Basal dinosauriform remains from Britain and the diagnosis of Dinosauria. Palaeontology 45 (1): 79-95. doi:10.1111/1475-4983.00228.
3. Bonaparte JF, Brea G, Schultz CL, Martinelli AG. 2007. A new specimen of Guaibasaurus candelariensis (basal Saurischia) from the Late Triassic Caturrita Formation of southern Brazil. Historical Biology 19 (1): 73-82. doi:10.1080/08912960600866862.
4. Ezcurra MD. 2010. A new early dinosaur (Saurischia: Sauropodomorpha) from the Late Triassic of Argentina: a reassessment of dinosaur origin and phylogeny. Journal of Systematic Palaeontology 8 (3): 371-425. doi:10.1080/14772019.2010.484650.
5. Knoll F. 2010. A primitive sauropodomorph from the upper Elliot Formation of Lesotho. Geological Magazine 147 (6): 814-829. doi:10.1017/S001675681000018X.
6. Yates AM, Bonnan MF, Neveling J, Chinsamy A, Blackbeard MG. 2010. A new transitional sauropodomorph dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and the evolution of sauropod feeding and quadrupedalism. Proceedings of the Royal Society B 277 (1682): 787-794. doi:10.1098/rspb.2009.1440.
7. Sekiya T. 2010. A new prosauropod dinosaur from Lower Jurassic in Lufeng of Yunnan. Global Geology 29 (1): 6-15. Abstrakt.
8. Yates AM. 2010. A revision of the problematic sauropodomorph dinosaurs from Manchester, Connecticut, and the status of Anchisaurus Marsh. Palaeontology 53 (4): 739-752. doi:10.1111/j.1475-4983.2010.00952.x.
9. Sertich JJW, Loewen MA. 2010. A new basal sauropodomorph dinosaur from the Lower Jurassic Navajo Sandstone of southern Utah. PLoS ONE 5 (3): e9789. doi:10.1371/journal.pone.0009789.
10. Rowe TB, Sues H-D, Reisz RR. 2011. Dispersal and diversity in the earliest North American sauropodomorph dinosaurs, with a description of a new taxon. Proceedings of the Royal Society B. doi:10.1098/rspb.2010.1867.
11. Attridge J, Crompton AW, Jenkins jr. FA. 1985. The Southern African Liassic prosauropod Massospondylus discovered in North America. Journal of Vertebrate Paleontology 5 (2): 128-132. Abstrakt.
12. Lü J, Kobayashi Y, Li T, Hong S. 2010. A new basal sauropod dinosaur from the Lufeng Basin, Yunnan Province, southwestern China. Acta Geologica Sinica – English Edition 84 (6): 1336-1342. doi:10.1111/j.1755-6724.2010.00332.x.
13. Mo J, Xu X, Buffetaut E. 2010. A new eusauropod dinosaur from the Lower Cretaceous of Guangxi Province, southern China. Acta Geologica Sinica – English Edition 84 (6): 1328-1335. doi:10.1111/j.1755-6724.2010.00331.x.
14. Li K, Yang C, Liu J, Wang Z. 2010. A new sauropod dinosaur from the Lower Jurassic of Huili, Sichuan, China. Vertebrata PalAsiatica 48 (3): 185-202.
15. Alifanov VR, Bolotsky YL. 2010. Arkharavia heterocoelica gen. et sp. nov., a new sauropod dinosaur from the Upper Cretaceous of the Far East of Russia. Paleontological Journal 44 (1): 84-91. doi:10.1134/S0031030110010119.
16. Azuma Y, Shibata M. 2010. Fukuititan nipponensis, a new titanosauriform sauropod from the Early Cretaceous Tetori Group of Fukui Prefecture, Japan. Acta Geologica Sinica – English Edition 84 (3): 454-462. doi:10.1111/j.1755-6724.2010.00268.x.
17. Barrett PM, Benson RBJ, Upchurch P. 2010. Dinosaurs of Dorset: Part II, the sauropod dinosaurs (Saurischia, Sauropoda) with additional comments on the theropods. Proceedings of the Dorset Natural History and Archaeological Society 131: 113-126.
18. Hulke JW. 1874. Note on a very large saurian limb-bone adapted for progression upon land, from the Kimmeridge Clay of Weymouth, Dorset. Quarterly Journal of the Geological Society 30: 16-17. doi:10.1144/GSL.JGS.1874.030.01-04.17.
19. Garcia G, Amico S, Fournier, F, Thouand E., Valentin X. 2010. A new titanosaur genus (Dinosauria, Sauropoda) from the Late Cretaceous of southern France and its paleobiogeographic implications. Bulletin de la Societe Geologique de France 181(3): 269-277. doi:10.2113/gssgfbull.181.3.269.
20. Calvo JO, Porfiri JD. 2010. Panamericansaurus schroederi gen. nov. sp. nov. Un nuevo Sauropoda (Titanosauridae-Aeolosaurini) de la Provincia del Neuquén, Cretácico Superior de Patagonia, Argentina. Brazilian Geographical Journal: Geosciences and Humanities research medium 1: 100-115. Pełny tekst publikacji.
21. Csiki Z, Codrea V, Jipa-Murzea C, Godefroit P. 2010. A partial titanosaur (Sauropoda, Dinosauria) skeleton from the Maastrichtian of Nǎlaţ-Vad, Haţeg Basin, Romania. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie – Abhandlungen 258 (3): 297-324. doi:10.1127/0077-7749/2010/0098.
22. Chure D, Britt BB, Whitlock JA, Wilson JA. 2010. First complete sauropod dinosaur skull from the Cretaceous of the Americas and the evolution of sauropod dentition. Naturwissenschaften 97 (4): 379-391. doi:10.1007/s00114-010-0650-6.
23. Taylor MP. 2009. A re-evaluation of Brachiosaurus altithorax Riggs 1903 (Dinosauria, Sauropoda) and its generic separation from Giraffatitan brancai (Janensch 1914). Journal of Vertebrate Paleontology 29 (3): 787-806. doi:10.1671/039.029.0309. Pełny tekst publikacji.
24. Ksepka DT, Norell MA. 2010. The illusory evidence for Asian Brachiosauridae: New material of Erketu ellisoni and a phylogenetic reappraisal of basal Titanosauriformes. American Museum Novitates 3700: 1-27. doi:10.1206/3700.2. Pełny tekst publikacji.
25. You H, Li D. 2009. The first well-preserved Early Cretaceous brachiosaurid dinosaur in Asia. Proceedings of the Royal Society B 276 (1675): 4077-4082. doi:10.1098/rspb.2009.1278.
26. Carballido JL, Garrido AC, Canudo JI, Salgado L. 2010. Redescription of Rayososaurus agrioensis Bonaparte (Sauropoda, Diplodocoidea), a rebbachisaurid from the early Late Cretaceous of Neuquén. Geobios 43 (5): 493-502. doi:10.1016/j.geobios.2010.01.004.
27. Peyer K, Allain R. 2010. A reconstruction of Tazoudasaurus naimi (Dinosauria, Sauropoda) from the late Early Jurassic of Morocco. Historical Biology 22 (1-3): 134-141. doi:10.1080/08912960903562317.
28. Läng E, Mahammed F. 2010. New anatomical data and phylogenetic relationships of Chebsaurus algeriensis (Dinosauria, Sauropoda) from the Middle Jurassic of Algeria. Historical Biology 22 (1-3): 142-164. doi:10.1080/08912960903515570.
29. Apesteguía S, Gallina PA, Haluza A. 2010. Not just a pretty face: anatomical peculiarities in the postcranium of rebbachisaurids (Sauropoda, Diplodocoidea). Historical Biology 22 (1-3): 165-174. doi:10.1080/08912960903411580.
30. Mallison H. 2010. Digital Plateosaurus II: An assessment of the range motion of the limbs and vertebral column and of previous reconstructions using a digital skeletal mount. Acta Palaeontologica Polonica 55 (3): 433-458. doi:10.4202/app.2009.0075.
31. Marty D, Belvedere M, Meyer CA, Mietto P, Paratte G, Lovis C, Thüring B. 2010. Comparative analysis of Late Jurassic sauropod trackways from the Jura Mountains (NW Switzerland) and the central High Atlas Mountains (Morocco): implications for sauropod ichnotaxonomy. Historical Biology 22 (1-3): 109-133. doi:10.1080/08912960903503345.
32. Galiano H, Albersdörfer R. 2010. A new basal diplodocid species, Amphicoelias brontodiplodocus from the Morrison Formation, Big Horn Basin, Wyoming, with taxonomic reevaluation of Diplodocus, Apatosaurus and other genera. Dinosauria International, LLC, Wyoming, 50 ss. Pełny tekst publikacji.
33. Sander PM, Christian A, Clauss M, Fechner R, Gee CT, Griebeler E-M, Gunga H-C, Hummel J, Mallison H, Perry SF, Preuschoft H, Rauhut OWM, Remes K, Tütken T, Wings O, Witzel U. 2011. Biology of the sauropod dinosaurs: the evolution of gigantism. Biological Reviews. doi:10.1111/j.1469-185X.2010.00137.x.
34. Taylor MP, Wedel MJ, Naish D. 2009. Head and neck posture in sauropod dinosaurs inferred from extant animals. Acta Palaeontologica Polonica 54 (2): 213-220. doi:10.4202/app.2009.0007.
35. Christian A. 2010. Some sauropods raised their necks—evidence for high browsing in Euhelopus zdanskyi. Biology Letters 6 (6): 823-825. doi:10.1098/rsbl.2010.0359.
36. Organ CL, Brusatte SL, Stein K. 2009. Sauropod dinosaurs evolved moderately sized genomes unrelated to body size. Proceedings of the Royal Society B 276 (1677): 4303-4308. doi:10.1098/rspb.2009.1343.
37. Fowler DW, Hall LE. 2011. Scratch-digging sauropods, revisited. Historical Biology. doi:10.1080/08912963.2010.504852.
38. Taylor MP. 2010. Sauropod dinosaur research: a historical review. W: Moody RTJ, Buffetaut E, Naish D, Martill DM (red.). Dinosaurs and other extinct saurians: a historical perspective. Geological Society, London, Special Publications 343: 361-386. doi:10.1144/SP343.22. Pełny tekst publikacji.