Autor: Łukasz Czepiński
Korekta: Maciej Ziegler
Naukowcy opisali nowego, dziwacznego dinozaura z Chin, który wyglądał jak skrzyżowanie zębatego ptaka z nietoperzem. Yi qi, bo tak nazwano te zwierzę, co w języku mandaryńskim oznacza „dziwne skrzydło”, żył na przełomie środkowej i późnej jury – ok. 160 milionów lat temu. Był spokrewniony z dziwacznymi dinozaurami o interesującej budowie kończyn przednich zwanymi skansoriopterygidami, do których należą Epidendrosaurus i Epidexipteryx.
Szkielet Yi qi (Xu, et al. 2015)
Najciekawszym u nowego dinozaura jednak jest obecność błony lotnej rozpostartej na przednich kończynach, a opierającej się na prawdopodobnie kostnym wyrostku, wyrastającym z nadgarstka zwierzęcia. Być może wyrostek ten był przerośniętą kością nadgarstka, a może skostniałą chrząstką czy inną tkanką. Co ciekawe, mimo że trzeci palec ręki jest dłuższy u Yi niż u pozostałych skansoriopterygidów (u których krótszy drugi palec jest tendencją przeciwną niż u większości teropodów), to i tak kostny wyrostek, na którym rozpostarta była błona lotna, był jeszcze dłuższy. Nie był to jednak prawdziwy czwarty palec, jak u nietoperzy (ssaków), czy dalekich kuzynów dinozaurów – pterozaurów (wspólnie z dinozaurami należą one do „gadów naczelnych” – archozaurów, jednak, wbrew popularnej opinii, pterozaury nie były dinozaurami), u których tego typu struktury wyewoluowały niezależnie – jest to lity, pojedynczy element, zakrzywiony z obu stron, bez stawów. Nie wiadomo jakie było połączenie między tą strukturą a nadgarstkiem, ani czy mógł być on poruszany. Ponieważ skansoriopterygidy są blisko spokrewnione z ptakami, Yi dostarcza nowych informacji na temat jak wyglądały różne ewolucyjne wynalazki teropodów podbijających przestworza.
Okaz Yi qi został znaleziony przez chińskiego farmera, naukowcy skrupulatnie przebadali skamieniałość i potwierdzili jej autentyczność.
Warto wspomnieć, że na podstawie wcześniejszych odkryć skansropioterygidów (jednak bez śladów po błonie lotnej), już w 2008 roku Andrea Cau i Lukas Panzarin sugerowali obecność tego typu struktur u tej grupy:
http://theropoda.blogspot.it/2008/10/super-theropod-week-part-1.html
Xing Xu, Xiaoting Zheng, Corwin Sullivan, Xiaoli Wang, Lida Xing, Yan Wang, Xiaomei Zhang, Jingmai K. O’Connor, Fucheng Zhang & Yanhong Pan (2015)
A bizarre Jurassic maniraptoran theropod with preserved evidence of membranous wings.
Nature (advance online publication) doi:10.1038/nature14423
