Rozwiązanie zagadki deinocheira

Autor: Tomasz Singer
Korekta: Łukasz Czepiński
12 XI 2013

Deinocheirus mirifficus. © Andrew Dutt

Od czasu odkrycia w 1965 roku, w trakcie Polsko-Mongolskich Wypraw Paleontologicznych, Deinocheirus miriffcus stał się jednym z najciekawszych, ale też najbardziej tajemniczych teropodów. Znaleziono wówczas głównie kości przednich kończyn i obręczy barkowej, które świadczyły o jego ogromnych rozmiarach. Odlewy oryginalnych kości, które po opisaniu wróciły do Mongolii, można zobaczyć na wystawie Muzeum Ewolucji w Warszawie. Na odkrycie następnych skamieniałości tego dinozaura trzeba było czekać ponad 50 lat.

Dopiero w 2006 roku i później, w roku 2009, członkowie Międzynarodowej Koreańsko-Mongolskiej Ekspedycji Dinozaurowej (KID; Korea-Mongolia International Dinosaur Expedition) odnaleźli skamieniałości dwóch następnych osobników deinocheira. Wyniki tego odkrycia zostały ogłoszone 1. listopada tego roku, podczas 73-ej konferencji Towarzystwa Paleontologii Kręgowców (SVP; Society of Vertebrate Paleontology). Znaleziska te pozwoliły lepiej poznać anatomię deinocheira – nie znamy jeszcze jedynie czaszki, stóp i końcowej części ogona. Analiza porównawcza wykazała, że był bazalnym przedstawicielem ornitomimozaurów, co sugerowano już wcześniej. Wyróżniało go jednak kilka cech, czyniąc go jednym z najdziwniejszych teropodów. Przede wszystkim, był zapewne dużo wolniejszy od swoich krewnych, na co wskazuje stosunek kości udowej do k. podudzia (ta pierwsza była dłuższa). Na grzbiecie, tuż przed miednicą posiadał „żagiel”, oparty na wyrostkach ościstych kręgów, które były ok. 8 razy wyższe od ich podstaw, pomimo długich żeber cały zwierz miał wąskie ciało. Znalezione przy kościach drugiego, mniejszego osobnika liczne gastrolity wskazują na jego wszystkożerność, a być może nawet roślinożerność. Niecierpliwie czekamy na dokładny opis jego szkieletu.

Komentarz (mgr Tomasz Singer)
Pomimo braku odkrytej czaszki, można sądzić, że deinocheir posiadał jeszcze zęby, co ma miejsce u prymitywniejszych przedstawicieli ornitomimozaurów (np. Pelecanimimus). Na pewnej rekonstrukcji (poniżej) przedstawiano go w pozycji leżącej na brzuchu, podczas kąpieli słonecznej (zachowanie popularne u współczesnych ptaków). Przy tak wąskiej budowie ciało było to w dużej mierze utrudnione; bardziej prawdopodobne jest, że siedział, opierając się na rozwiniętej stopce na kościach łonowych. W czasie rozmowy z panią profesor Ewą Roniewicz (współautorka oryginalnego opisu z 1970 roku), padł pomysł, iż mógł opierać się o podłoże na wielkich, zakrzywionych pazurach kończyn przednich. Nie podano na razie proporcji między przednimi, a tylnymi kończynami, jednak przy wąskiej budowie klatki piersiowej (niskie osadzenie stawu barkowego) i wolniejszym sposobem poruszania można podejrzewać jego o przynajmniej częściową (fakultatywną) czworonożność.